3.1 Economie

Belangrijke gebeurtenissen

2023 was een jaar met meerdere gezichten

Nederland verkeerde in 2023 in een milde recessie door drie opeenvolgende kwartalen met economische krimp (CBS 2023). De economie is nationaal slechts met 0,1% gegroeid, daarmee was de nationale groei lager dan de groei in 2022 toen nog een inhaalslag werd gemaakt vanwege corona. Daar staat tegenover dat de inflatie ten opzichte van 2022 flink is gedaald (DNB 2023). De nationale trends raken ook ondernemers in Amersfoort. Daarbij komt dat de regio ,net als Nederland als geheel, uitdagingen kent als het gaat om het vinden van het juiste personeel om de vorm te geven aan de grote maatschappelijke uitdagingen. De regionale arbeidsmarkt wordt door het UWV nog steeds gezien als zeer krap. Het aantal WW-uitkeringen is in 2023 ook gestegen, waar dit aantal in de periode 2021-2022 daalde. Of het economisch goed gaat of niet, hangt echter ook af van het gekozen perspectief, getuige de verkiezing tot Europese stad van het jaar 2023 en de nr. 1 positie voor de regio Utrecht in de European Competitive Index. Dat betekent dat Utrecht de regio is met de grootste concurrentiekracht.

European City of the Year 2023

Eind 2023 heeft Amersfoort de titel European city of the year 2023 gekregen. De jury schrijft het commerciële succes van de stad toe aan de goede bereikbaarheid via weg en spoorweg. De gunstige ligging van Amersfoort in het midden van het land maakt dat bedrijven graag in de stad ondernemen. De jury wees in haar juryrapport onder andere op het succes van de dienstensector in Amersfoort met wereldwijd opererende consultancybedrijven als Arcadis en Royal HaskoningDHV. Ook is sprake van goede publiek-private samenwerking om grote complexe stedelijke ontwikkelingsprojecten uit te voeren. Tevens werd de gemeentelijke inzet op duurzaamheid geprezen.

Nr 1 meest competitieve regio

2023 was ook het jaar waarin Amersfoort (als onderdeel van de Utrechtse regio (wederom)) werd uitgeroepen tot de meest competitieve regio van Europa. In totaal worden 234 Europese regio's met elkaar vergeleken op bijna 70 indicatoren (denk aan thema's als macroeconomische stabiliteit, instituties, hoger onderwijs, arbeidsmarkt en innovatie). Demissionair premier Rutte had daarbij lovende woorden voor de Utrechtse regio: “Een sterke economie, een goede samenwerking tussen overheden en bedrijfsleven en een aantrekkelijk klimaat voor innovatieve ondernemers: het is allemaal belangrijk voor de toekomst van Nederland én voor die van Europa. De regio Utrecht heeft laten zien hoe succesvol hun aanpak is. Een prachtig resultaat voor Utrecht en daarmee voor heel Nederland. De inzet van de regio blijft het stimuleren van een gezond vestigingsklimaat en brede welvaart voor onze inwoners.

Samenwerking Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) en Economic Board Utrecht (EBU)

De investeringen van de ROM in NEFFA en eerder in Tranzer tonen dat de ROM participeert in innovatieve bedrijven die we als gemeente koesteren. NEFFA heeft een productiemethode ontwikkeld om van natuurlijke materialen kleding te kunnen maken. Tranzer maakt technologie om gemakkelijker te kunnen betalen voor openbaar vervoer. De ROM heeft de financieringsinstrumenten en het netwerk om innovatieve bedrijven als Tranzer en NEFFA in de regio te helpen bij hun doorontwikkeling van start-up naar scale-up. De focus van de ROM ligt hier op het toevoegen van waarde voor de regio. Naast de investeringen die de ROM doet door kapitaal in te brengen, is de ROM van cruciaal belang voor het versterken van de regionale economie door het inbrengen van kennis, netwerk en vaardigheden in de regio. Denk hierbij aan de activiteiten die worden opgezet rond ecosysteem Earth Valley. Naast de samenwerking met de ROM is de EBU van belang zodat de denk-, netwerk- en lobbykracht van de regio wordt versterkt, zowel nationaal als internationaal.

Ruimte voor Economie en Werkgelegenheid

De ruimte voor economie staat onder druk. De provinciale behoefteramingen en onze vastgoedmonitor laten zien dat het tekort aan bedrijfsruimte verder toeneemt. Dit tekort neemt verder toe vanwege de verwachte en noodzakelijke groei van circulaire activiteiten die ook een hogere milieucategorie vereisen. Ook is er een opgave is voor vervangende kantoorruimte (in het stationsgebied) als gevolg van transformatie van bestaande kantoorpanden (buiten de stationsgebieden). Deze opgaven en uitkomsten zijn vertaald naar een concept omgevingsprogramma werklocaties en regionale bedrijventerreinenstrategie die in het eerste deel van 2024 aan het College en raad worden aangeboden. Het aantal banen is in 2023 verder gegroeid, maar met name door toename van het aantal zzp-ers. Hierbij geldt de kanttekening dat dubbeltelling kan ontstaan, omdat veel zzp-ers ook meegeteld worden bij het aantal arbeidsplaatsen van bedrijven en instellingen die deze zzp-ers inhuren. Helder is dat arbeidsmarktkrapte en beperkt beschikbare en betaalbare bedrijfsruimte voor veel bedrijven een knelpunt is. In toenemende mate begint ook netcongestie een grote rol te spelen, omdat bedrijven geen nieuwe elektriciteitsaansluitingen kunnen krijgen. Dit remt de ontwikkelingen van nieuwe locaties en de verdere verduurzaming van bedrijven.

Amersfoort Business Team (ABT)

De ABT-accountmanagers zijn de linking pin in het netwerk van de ondernemers, onderwijsinstellingen en de gemeente Amersfoort. Het ABT heeft als doel het versterken van een toekomstbestendig ondernemersklimaat en het behoud van een optimale woon-werkbalans in de stad Amersfoort. In 2023 heeft het ABT zich wederom ingezet voor het versterken en onderhouden van de relatie met ondernemend Amersfoort. De focus is daarbij meer gericht op het behouden en faciliteren van de bedrijven die al voor Amersfoort hebben gekozen en niet op het acquireren van nieuwe bedrijven. Tevens is een regulier (kwartaal) overleg met lokale bedrijfsmakelaars opgezet om kennis en kunde met elkaar te delen over het vestigingsklimaat en het vestigingsbeleid in Amersfoort. Het ABT ziet een verdere toename van de vraag naar bedrijfskavels voor ontwikkeling in eigendom van ondernemers terwijl er nauwelijks aanbod is. Tegelijkertijd zijn er zorgen over (de kosten van) energie (-transitie) en belemmeringen veroorzaakt door de eerder genoemde netcongestie. Het ABT zet zich in om binnen de gemeente met de verschillende afdelingen en collega’s oplossingen te realiseren voor en met het bedrijfsleven. Het ABT is actief betrokken bij diverse bedrijvennetwerken en onderwijsinstellingen. Het ABT zet in op een goede relatie tussen overheid, ondernemers en onderwijs.