1.3 Wonen

Belangrijke gebeurtenissen

Woonbeleid 

Onder de nieuwe Omgevingswet is het mogelijk om beleid uit de gemeentelijke omgevingsvisie concreter in te vullen voor specifieke gebieden, sectoren of onderwerpen. In 2023 hebben we een start gemaakt met dit nieuwe woonbeleid. Er is een startnotitie geschreven waarin is opgenomen op welke wijze we vorm gaan geven aan het Volkshuisvestingsprogramma. Het Volkshuisvestingsprogramma zal bestaan uit vier deelomgevingsprogramma's: nieuwbouw, bestaande bouw, ouderen en aandachtsgroepen. In 2024 wordt dit beleid verder uitgewerkt en vastgesteld. 

In 2023 is gewerkt aan het beschikbaar krijgen van woningen voor inwoners die een woning zoeken. Hierbij gaat het om toevoegen van nieuwe woningen, zowel in de koop- als de huursector en ook om het beter gebruiken van bestaande woningen. Zo zorgen we ervoor dat er voor alle doelgroepen woningaanbod beschikbaar komt.

Daarvoor hebben we uitvoering gegeven aan het programma Woningbouw. In 2023 zijn in Amersfoort 904 woningen opgeleverd. Dit terwijl voor alle gemeenten de economische omstandigheden (gestegen rente, bouw- en energiekosten) voor de woningbouw momenteel niet gunstig zijn en landelijk sinds 2022 een terugval is te zien in het aantal opgeleverde woningen. Afgelopen jaar hebben we ons volop ingezet om ook de woningbouwproductie op de langere termijn zoveel als mogelijk zeker te stellen. We werken samen met de corporaties en andere partners volop aan de woningbouwopgave. In 2023 hebben we financiële ondersteuning van het Rijk gevraagd via de Startbouwimpuls regeling en ruim € 9 miljoen ontvangen om 8 nieuwbouwprojecten versneld te laten starten. Hiermee kunnen de komende 2 jaar 885 woningen gebouwd worden. Voor diverse locaties (Kop van Isselt en Hoefkwartier) hebben we actief grondbeleid ingezet en hebben we in 2023 tal van planologische kaders voor woningbouwlocaties door uw Raad laten vaststellen. Voor 400 woningen is in 2023 het bestemmingsplan vastgesteld en voor ruim 2.000 woningen is in 2023 een bestemmingsplan in procedure gebracht. Voor het aanpakken van knelpunten in projecten zetten wij regionale en landelijke versnellingstafels in. Voor de woningbouwopgave hebben we samenwerkingsafspraken gemaakt in de Woondeal.

Woondeal
In 2023 is de nieuwe woondeal getekend door de negen regiogemeenten (inclusief de Gelderse gemeenten Nijkerk en Barneveld), de woningcorporaties (verenigd in de Samenwerkende Woningcorporaties Eemland en Gelderse Vallei), de provincie Utrecht, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De woondeal vormt de basis voor een langjarige samenwerking rond de woningbouwopgave in de regio. Die samenwerking richt zich op vier hoofdthema’s: het op orde brengen van de randvoorwaarden voor woningbouw (denk aan de uitdagingen rond netcongestie of bereikbaarheid), de ambities van corporaties om 1/3 ^e van de te bouwen woningen te bouwen, als regio toe te werken naar meer betaalbare woningbouw (2/3 betaalbaar) en het harmoniseren op thema’s als betaalbaarheid, woonruimteverdeling (fair share) etc. De uitvoering van de woondeal is inmiddels opgestart.

Bestaande woningvoorraad
Naast de realisatie van nieuwbouw is er gewerkt aan het beschikbaar houden van betaalbare koopwoningen en aan het beter gebruiken van de bestaande woningvoorraad. Daarvoor is een begin gemaakt met het opstellen van een deelomgevingsprogramma. Met het beter benutten van de bestaande voorraad kunnen we meer mensen laten wonen in huizen die er al zijn. Daarbij gaat het om: het mogelijk maken van wonen in de achtertuin, doorstroombevordering en leegstandsbestrijding.

Opkoopbescherming
De opkoopbescherming die in 2022 is ingevoerd, is in 2023 tussentijds geëvalueerd. Hieruit volgde dat de regeling heeft bijgedragen aan het verbeteren van de beschikbaarheid van betaalbaar koopaanbod en dus het gewenste effect heeft. Daarom wordt opkoopbescherming doorgezet. Voor de regeling zijn middelen gereserveerd tot en met 2025, waarna geëvalueerd wordt of de regeling nog langer nodig is of niet.

De Starterslening 
Om meer beweging in de woningmarkt te krijgen en om beginnende kopers een kans te geven, verlenen we startersleningen. Dat waren er 83 in 2023. Hiermee voorziet het in instrument een behoefte en is het voor die groep starters mogelijk gemaakt een woning te verwerven.  

Doorstroming 
De pilot doorstroming op de woningmarkt verloopt succesvol. Het grootste deel van de verhuizingen gaat via de Van Groot Naar Beter regeling waarbij vooral senioren een grote huurwoning (min 4 kamers) achterlaten en naar een kleinere (max 3 kamers), beter passende woning verhuizen. Daarnaast verhuisden er ook veel mensen van een sociale huurwoning naar een vrije sector huur- of koopwoning van een corporatie. Bovendien ontstaat bij het vrijkomen van een grote woning een keten van verhuizingen (2-3 verhuizingen extra) waardoor gemiddeld 284 verhuizingen per jaar plaatsvinden. We behoren landelijk inmiddels tot de koplopers op het gebied van doorstroming.  

Wonen en zorg  
In 2023 was de druk op de woningmarkt ook voor de diverse aandachtsgroepen groot. Er zijn een aantal mensen via directe bemiddeling uitgestroomd vanuit de zorg naar een sociale huurwoning. Er zijn regionale afspraken gemaakt over terugkeer naar de gemeente van herkomst bij uitstroom uit zorg of opvang om de druk in Amersfoort te laten afnemen. Maar dit is helaas nog onvoldoende om iedereen vlot te kunnen laten uitstromen uit zorg of opvang. Daarom is ook ingezet om extra woonplekken voor de doelgroepen te creëren, zoals in Het Plot, waar mensen vanuit de maatschappelijke opvang samenwonen met statushouders en anderen in een gemengd wonen project. Ook het project “samenthuis” is van start gegaan waarin huurders een kamer kunnen onderverhuren aan iemand die uitstroomt uit zorg of opvang. We zijn ook begonnen met “kamers met aandacht”. Hiermee zetten we in op het beter benutten van de woningvoorraad en tegelijk sociale meerwaarde te creëren voor de huurder en verhuurder van de kamer.  

Om mensen die uitstromen goed te laten landen in de wijk, maken partners werkafspraken “thuis in de wijk” waarmee gezorgd wordt voor een goede begeleiding.

Ook in 2023 is extra ingezet op het langer zelfstandig wonen voor ouderen. Partners van zorg, welzijn en huisvesting hebben samen met de klankbordgroep het uitvoeringsprogramma wonen en zorg voor ouderen opgesteld. Partijen zijn aan de slag gegaan met; meer en gevarieerde aanbod wonen (zorg) voor ouderen, passende ondersteuning en zorg en een inclusieve wijk. De plannen worden komend jaar verder uitgewerkt maar nu al worden er diverse nieuwbouwplannen ontwikkeld met speciale aandacht voor ouderen, zoals de Amerhorst en monseigneur Blom. Het afgelopen jaar hebben we al verkennende gesprekken gevoerd over meer ontwikkelingen.  

In 2023 ontvingen we ruim € 200.000 subsidie van BZK voor de realisatie van 26 nieuwbouwwoningen voor aandachtsgroepen (Plotterweg 30, nu Netwerklaan) in het Hoefkwartier, gerealiseerd door woningcorporatie Portaal.  

Ook is het gelukt om tijdelijk woonruimte te bieden aan 23 dak- en thuislozen en de winteropvang op het terrein van Zon en Schild van GGZ Centraal in samenwerking met verschillende zorgpartijen.

Huisvesting statushouders 
In 2023 hadden we te maken met een verhoogde taakstelling voor de huisvesting van statushouders. In de eerste helft van 2023 moesten er 191 statushouders gehuisvest worden en in de tweede helft van 2023 158. In de eerste helft van 2023 hebben we de taakstelling helemaal kunnen voltooien, mede dankzij de inzet in het najaar van 2022 toen locatie het Plot is geopend waar onder andere 43 statushouders zijn gehuisvest en de versnelde toewijzing waarbij in een periode van 5 weken alle vrijkomende woningen aan statushouders zijn toegewezen. Met deze actie hadden we een voorsprong op de taakstelling van 2023. 

Helaas is het niet gelukt om de realisatie van de taakstelling in de tweede helft van 2023 vast te houden. Aan het einde van 2023 zijn we geëindigd met een achterstand van 84 te huisvesten statushouders, een achterstand die in de eerste helft 2024 ingelopen zal moeten worden. We onderzoeken welke maatregelen genomen moeten om de taakstelling in 2024 weer volledig te realiseren. Dit zal ook voor het nieuwe jaar een uitdaging zijn, omdat de verhoging van de taakstelling door blijft zetten.

Goed verhuurderschap 
Per 1 juli 2023 is de Wet goed verhuurderschap in werking getreden. Deze wet geeft een normering voor het gedrag van verhuurders en verhuurbemiddelaars en biedt gemeenten meer mogelijkheden om huurders te beschermen tegen misstanden bij het huren van particuliere woon- of verblijfsruimten. Een onderdeel van de wet is het inrichten van een meldpunt door gemeenten. Daarvoor hadden gemeenten tot het einde van 2023 de tijd voor. Gemeente Amersfoort heeft per 1 januari 2024 een meldpunt particulier huren ingericht, waar huurders van particuliere huurwoningen meldingen maken over het gedrag van particuliere verhuurders. Aan het einde van 2024 worden de resultaten van het meldpunt geëvalueerd.  

Naast het meldpunt heeft de gemeente sinds het voorjaar van 2023 een samenwerking met het Huurteam. Het Huurteam pakt verschillende meldingen voor de gemeente op die gaan over de huurprijs, onderhoud, servicekosten, het huurcontract, intimidatie en bedreiging door verhuurders. De inzet van het meldpunt is in 2023 georganiseerd vanuit een pilot, in 2024 wil het college verkennen of de samenwerking structureel kan worden vormgegeven.